منصب کلانتر از جمله مهمترین مناصب اداری شهرها در دوره قاجاریه است این منصب تا حد زیادی جانشین مناصب رئیس شهر در دوره مغول و پیش از آن است. در عهد صفویه و قاجاریه به مامور محلی حکومت که به وسیله ی کدخدایان اداره ی امور عمومی شهر را بر عهده داشت ،کلانتر گفته می شد. کلانتر رابط بین حکومت و مردم شهر بود. کلانتر یک مامور دولتی بود، ولی مدافع و وکیل مردم در برابر حکومت محسوب می شد. کلانترها هم شهر را از لحاظ انتظامی اداره می کردند، هم از لحاظ قوانین اجتماعی. کلانترها با انجام مجموعه ای از این کارها؛ هم کار شهرداری را می کردند و هم شهربانی را. ولی بعدها وظایف این دو از هم جدا شد. در واقع تغییر از کلانتر و داروغه به شهردار نوعی مدرنیزاسیون ساختار اداری و اجرایی ایران بوده است.

تاریخچه تحولات ساختار اداری ایران نشان می‌دهد در نخستین قانون بلدیه که به سال 1286 هجری-شمسی باز می‌گردد، از مدل رهبری جمعی استفاده می‌شد به این معنا که رییس انجمن بلدیه که توسط مردم انتخاب می‌شد، به عنوان کلانتر یا پاسخگوی امور شهری به مردم و انجمن به شمار می‌رفت. این مدل رهبری جمعی، برگرفته از قوانین کشور بلژیک بود.

در قانون بلدیه سال 1309 یعنی دوره رضاشاه، اندک تغییراتی در انتخاب شهردار و وظایف او به وجود آمد. در این دوران، انجمن بلدیه از میان نمایندگان طبقات تجار، اصناف و بازرگانان انتخاب می‌شدند و انتخاب رهبری اجرایی شهر در دست مدیر منتصب دولت مرکزی بود. ¹

1. پرتال جامع علوم انسانی؛ روزنامه تعادل