بنای مشهور به گنبد خشتی در قلب محله نوغان و فاصله ۵۰۰ متری شمال شرق حرم حضرت رضا علیه السلام و برسر چهار سوی نوغان در ضلع شرقی فلکه طبرسی داخل کوچه ای به نام گنبد خشتی در ابتدای خیابان طبرسی واقع است. این بنا که یکی از قدیمی ترین و مهمترین زیارتگاه های شهر مشهد غیر از حرم حضرت رضا علیه السلام است. مقبره ی فردی از نقبای سادات موسوی شهر مشهد و اعقاب ذراری امام موسی بن جعفر علیه السلام به نام امیر سلطان غیاث الدین محمد بن امیر طاهر موسوی است که در سال ۸۳۲ قمری در گذشته است.
ایشان که اغلب القاب« امیر» «سلطان» و «شاه» را هم داشتند ، در دوره ی ایلخانان خصوصاً پس از مسلمان شدن غازان خان و به تشیع گرویدن برادر وی الجایتو خدابنده عملاً حکومت شهر مشهد را هم در دست داشته اند. گنبد خشتی نزد مردم مشهد، خصوصاً بانوان این شهر، از احترام و جایگاه خاصی برخوردار است.
امیر غیاث الدین محمد سنگ قبر اصیل و نفیسی دارد که می نمایاند وی نسل هجدهم حضرت موسی بن جعفر است یعنی نسبش با هفده واسطه به آن امام همام می رسد؛ بنا هم از مستحداث دوره تیموری است. نام و نسب و زمان فوت وی بر روی سنگ قبر تاریخی و نفیسش کتیبه شده.
بنای اصلی شامل یک چهار طاقی است که در پایین ترین بخش یک فضای چهار پهلو ایجاد می‌کند، با چهار ایوان که از چهار سو به فضای پیرامونش باز می‌شده است. این فضای چهار پهلو با استفاده از چهار پیلگوش تزیینی در بالا تبدیل به فضای هشت پهلو میشود که دارای ۸ پنجره است ، سپس گنبد زیرین (آهیانه) بر فراز آن ساخته شده است . ظاهراً در زمان قاجاریه ( سده‌ی سیزدهم قمری ) یک فضای ورودی شامل یک ایوان کوچک و چند پله در قسمت جنوبی بنا احداث و به آن الحاق شده است، تا ارتباط گنبد خشتی را با کوچه ی جنوبی اش برقرار نماید.
گنبد بنا دارای دو پوشش است (در معماری ایرانی به گنبد بیرونی «خود » و به گنبد زیرین « آهیانه» می‌گویند). فاصله داخلی خود و ماهیانه در گنبد خشتی ۳ متر و بلندای بنا از کف تا نوک بالای خود ۱۴.۹ است. گنبد بنا از آجر ساخته شده و چیزی به نمای بیرونی آن افزوده نشده است. از آنجا که در گذشته بسیاری از بناها را با توجه به شکل و رنگ گنبد آن نام گذاری می کرده اند (مانند گنبد سبز در مشهد و گنبد کبود در کلات نادری ) شهرت این بنا به گنبد خشتی احتمالاً برآمده از پوشش آجری (خشت پخته ) آن بوده است .
تنها در حدود سال ۱۳۴۰ خ. ضمن مرمت گنبد خشتی، درصدد برآمده اند تا گنبد بنا را با کاشی تزیین نمایند . برای این منظور ساقه ی گنبد را با یک تاج و سوره توحید مزین کرده‌اند؛ که چون تناسبی با نام بنا و معماری آن نداشته در سال‌های ۱۳۶۴ تا ۶۸ مجدداً آجر پوش شده است. در زیر کف بنا سرداب وجود دارد که محل اصلی دفن صاحب آرامگاه و چند تن دیگر است به وسیله‌ی پله ای از فضاای غربی می توان به آن راه یافت. کتیبه ای با خط بسیار زیبای محقق فضای هشت پهلوی زیر پنجره ها را دور می‌زند آیات اول تا هفدهم سوره واقعه است. این کتیبه از ضلع جنوبی (قبله) آغاز میشود. نمای لبه های چهار ایوان داخلی و فضای آن نیز به صورت کتیبه ای به خط ثلث شکل داده اند ، که متن آن شامل آیات اول تا بیستم سوره ملک است.
این کتیبه نیز از ایوان جنوبی آغاز میشود. صاحب مطلع الشمس نوشته‌است: سلطان غیاث‌الدین محمد به 18 واسطه به سید سجاد سلام الله علیها می رسد . سقف گنبد مقرنس کاری و خود گنبد دو پوششه است گنبد خشتی در سال‌های ۷۹ تا ۸0خ تعمیر جدی شد این مقبره زیارتگاه و محل نذورات است.۱ | 
......
